
Nüfus | 345.662 (2021) |
Yıllık nüfus artış hızı | ‰ 3,78 |
Net Göç | ‰ 1,02 (2021) |
İşsizlik Oranı | % 9,9 (2021) (TR90) |
Yaş Ortalaması | 37,9 |
Yüz Ölçümü | 3.922 km² (göller hariç) |
Şehirleşme Oranı | % 67,66 |
Nüfus Yoğunluğu | 88 kişi/km2 |
Koordinat | 41° 01.2' Kuzey 40° 31.2' Doğu |
Saat Dilimi | GMT +3 |
Komşu Şehirler | Trabzon, Erzurum, Artvin, |
Büyük İlçeleri (Merkez Nüfus) | Merkez (119.828), Ardeşen (30.645), Çayeli (24.583), Pazar(17.946) |
İklim | Ilık ve yağışlı |
Telefon Kodu | +90 464 |
İhracat Tutarı | 208 milyon USD (2021) |
İthalat Tutarı | 56,5 milyon USD (2021) |
Ticaret ve Sanayi Odası Üyesi | 4.204 |
Enflasyon Oranı | % 36,08 (TÜFE – 2021/12, TR) |
Ana İhracat Kaynakları | Metal cevherleri, gıda ürünleri ve içecek, balıkçılık |
Ana İthalat Kaynakları | Maden kömürü, kimyasal madde ve ürünler, makine ve teçhizat |
Başlıca Tarım Ürünleri | Yaş çay, fındık, kivi, likapa |
Başlıca Yeraltı Kaynakları | Bakır, demir, manganez, granit, jeotermal |
Başlıca Mamul Mallar | Kuru çay, dokuma bezler, paketlenmiş doğal kaynak suyu |
Ticaret Anlaşmaları (TR) | AB ile Gümrük Birliği Anlaşması, Arnavutluk, Bosna Hersek, EFTA üyesi ülkeler (İzlanda, Norveç, İsviçre ve Liechtenstein), Fas, Filistin, Gürcistan, Hırvatistan, İsrail, Karadağ, Makedonya, Mısır, Sırbistan, Suriye, Tunus ile Serbest Ticaret Anlaşması |
Havaalanı | Rize-Artvin Havalimanı 40 km.- Rize/Pazar |
Sınır kapısı uzaklık | Sarp Sınır Kapısı 104 km |
NÜFUS:
Rize ilinin 12 adet ilçesi, 18 adet belediyesi ve 347 adet köyü bulunmaktadır. 2021 yılı ADNKS sonuçlarına göre nüfusu 345.662 kişidir. Nüfusun %67,66’sını oluşturan 233.866 kişi il/ilçe merkezlerinde yaşarken 111.796 (%32,34) kişi belde ve köylerde yaşamaktadır. Nüfus artışı 2021 yılında ‰3,78’dir (ülke nüfus artışı ‰ 12,75). Rize’nin, 2021 yılı itibarıyla net göç hızı ‰1,02 olarak gerçekleşmiştir. İl merkezi nüfusu 150.414 kişidir. İlin yüzölçümü 3.922 km2 olup nüfus yoğunluğu km² başına 88 kişidir (Türkiye ortalaması 110 kişi). 15-24 yaş grubundaki genç nüfusun, toplam nüfusa oranı %14,84; 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfusun (234.302 kişi) oranı ise % 67,78’dir.
İSTİHDAM:
TR90 bölgesinde 2021 yılı verilerine göre işgücüne katılım oranı %62,6’dır (Türkiye ortalaması %57,2). 2021 yılı verilerine göre İŞKUR’a kayıtlı toplam 13.026 erkek, 9.664 kadın olmak üzere 22.690 işsiz bulunmaktadır. Kayıtlı işsizlerin eğitim durumuna baktığımızda %25,74 oranının ön lisans ve üzeri eğitim aldığı görülür. İldeki sigortalı sayısı SGK verilerine göre 2021 yılı sonu itibarıyla 93.792’dir. Bunların %69,67’si ücretli çalışan, %16,41’ kamu personeli ve %13,42’si esnaf ve tarım sigortalılarından oluşmaktadır. Ancak Rize’de yaşayan yerel halkın büyük çoğunluğu başka işlerde çalışsa da çay tarımıyla uğraşmaktadır.
SAĞLIK:
4 devlet hastanesi, 1 eğitim ve araştırma hastanesi, 4 ilçe hastanesi, 1 özel hastane, 1 özel tıp merkezi bulunmakta olup toplam yatak kapasitesi 1.121’dir. Toplam 802 hekim görev yapmakta olup 431 kişiye bir hekim düşmektedir.
EĞİTİM:
Okuryazarlık oranı ortalama %96,7 olup erkekler için %98,4, kadınlar için %94,7’dir. Yüksekokul ve üzeri tahsil durumu bulunan kişi sayısı 55.148’dir. Okullaşma oranları TR ortalamasına göre yüksek olup öğretmen başına öğrenci sayısı ilkokul ve ortaokulda 14 ve 11, genel ortaöğretimde 18’dir. Okul öncesi, ilköğretim, genel orta öğretim ve mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarının toplam sayısı 303’tür. Bu okullardaki öğrenci sayısı 63.395’tir. Ayrıca, 13 adet halk eğitim merkezi bulunmaktadır. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, 1 enstitü, 15 fakülte, 3 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu, 17 araştırma ve uygulama merkezi olmak üzere 42 akademik birimden oluşur. Üniversitede 527 öğretim üyesi, 628 öğretim görevlisi ve toplamda 17.054 öğrenci bulunmaktadır.
SOSYAL VE KÜLTÜREL YAŞAM:
Rize’de 2011-2021 yıllarında Devlet Tiyatroları’nın 228 oyunu 468 kez sahnelenmiş ve 149.852 seyirci tarafından izlenmiştir. Rize’de 16 halk kütüphanesinde toplam 222.815 kitap bulunmaktadır. Kullanıcı sayısı 42.170 olup 29.199 kitap ödünç verilmiştir. İlde, Etnografya Müzesi, Atatürk Evi Müzesi ve ÇAYKUR Çay İçim Müzesi olmak üzere 3 adet müze bulunmaktadır.
YERALTI KAYNAKLARI:
Rize ilinde Bakır-Kurşun-Çinko, Jeotermal, Kaolen, Manganez, Granit ve Demir gibi kaynaklarda tespit edilmiş potansiyel mevcuttur. 2020 yılı Türkiye toplam metal cevheri ihracatının %5,3’ü Rize tarafından gerçekleştirilmektedir (111,1 milyon USD). Metalik madenler bakımından ildeki en önemli maden sahası olan Çayeli-Madenköy sahası Çayeli Bakır İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilmekte olup rezervin tükenmekte olduğu belirtilmektedir.
TARIM VE HAYVANCILIK:
Toplam tarımsal alan 58.185 ha’dır. Söz konusu alanın %95,2’sinde çay tarımı yapılır. 2021 yılında 4,08 milyar TL olan Rize bitkisel üretim değerinin Türkiye içindeki payı %1,3'tür. Rize’nin en önemli tarımsal ürünü çay olup Türkiye çay üretiminin %70,5’ini gerçekleştirmektedir (1.022.062 ton).Hayvancılık ölçek olarak gelişmemiş olup canlı hayvanlar ve hayvansal ürün değerlerinin Türkiye içindeki payı %0,3’tür. Rize, canlı hayvan değeri bakımından ülkenin diğer illerine göre çok düşük konumlanmıştır.Türkiye’nin deniz ürünleri toplam üretiminin %45’ini Doğu Karadeniz Bölgesi sağlamaktadır. Ordu, Trabzon ve İstanbul’dan sonra balık üretiminin en fazla gerçekleştiği il Rize’dir.
TİCARET :
Rize’de Girişimci Bilgi Sistemi verilerine göre 2020 yılında 14.672 girişim bulunmaktadır ve bu girişimlerin toplam cirosu 18,37 milyar TL’dir. Rize’de 2020 yılında 3,65 milyar TL değerinde perakende ticaret (motorlu kara taşıtlarının ve motosikletler hariç), 3 milyar TL değerinde toptan ticaret (motorlu kara taşıtlarının ve motosikletler hariç) ve 1,8 milyar TL değerinde motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı yapılmıştır. İmalat sektöründe gerçekleşen cironun %90’ı (5,25 milyar TL) gıda ürünleri imalatı düzeyindedir. Gıda ürünleri imalatında da en büyük pay 4,68 milyar TL ciro ile kahve ve çayın işlenmesi sektörüne aittir. Buradan da anlaşılmaktadır ki Rize ticaretinde en önemli ekonomik faaliyet kahve ve çayın işlenmesi sektörüdür.Yer-Sis verilerine göre Rize’nin satış yönlü ticaretinde ilk 5 şehir sırasıyla İstanbul (1,75 milyar TL), Ankara (596,1 milyon TL), Trabzon (462,3 milyon TL), İzmir (259,2 milyon TL) ve Artvin’dir (193,4 milyon TL). Rize’nin alış yönlü ticaretinde ilk 5 şehir ise sırasıyla İstanbul (2,4 milyar TL), Ankara (714,9 milyon TL), Trabzon (701,7 milyon TL), Kocaeli (487,7 milyon TL) ve Samsun’dur (430,3 milyon TL).
DIŞ TİCARET :
2021 yılı ihracatı 208,43 milyon USD’dir. Karadeniz Bölgesi’ndeki 18 il içerisinde ihracatta 10. sıradadır, Türkiye genelindeyse 47.’dir. İthalat ise 56,51 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. En çok ihracatın yapıldığı ekonomik faaliyetler sırasıyla “Demir dışı metal cevherleri”, “Gıda ürünleri ve içecek” ve “Balıkçılık”tır. Metal cevherleri ihracatı tek başına ilin toplam ihracatının %53,31’ini oluşturmaktadır. Söz konusu ihracat kalemindeki tutar Türkiye ihracatının %5,3’ünü teşkil etmektedir. En fazla ithalat ise % 50,16 payla, “Maden kömürü, linyit ve turb” kaleminde gerçekleşmiştir.İhracatın çok büyük bir kısmı First Quantum Mining Co. ünvanlı Kanadalı firma tarafından işletilen Çayeli Bakır İşletmesi tarafından gerçekleştirilmektedir (111,1 milyon USD). Diğer taraftan ilin ekonomisi büyük ölçüde çaya bağlı olmakla birlikte çay ürününün ihracata katkısı olmayıp neredeyse tamamen iç tüketime sunulmaktadır.
LOJİSTİK:
Ulaşımda ağırlık karayolundadır. Hâlihazırda Rize’ye hava yoluyla ulaşım, 14 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla açılışı yapılan Rize-Artvin Havalimanı’ndan sağlanmaktadır. Rize-Artvin Havalimanı ilin ulaşım altyapısına önemli katkı sağlayacaktır. Rize Organize Sanayi Bölgesi’nin faaliyete geçmesi ve GAP bölgesiyle Karadeniz arası ulaşımın daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesine katkı sağlayan Ovit Tüneli’nin tamamlanmasıyla ilin lojistik açıdan önemi artmıştır. Rize Limanı, transit yol merkezi konumunda olup 170.000 m2 geri sahası ve 11.000 m2 kapalı alana sahiptir.
YATIRIM:
2021 yılında Rize iline 4.286,4,9 milyon TL kamu yatırımı yapılmıştır. En fazla yatırım yapılan üç sektör sırasıyla ulaştırma (2.052,2 milyon TL), konut (1.840,1 milyon TL) ve tarım (153,8 milyon TL) şeklindedir.Rize’de 2021 yılı TOBB verilerine göre 247 adet kapasite raporu almış tesis bulunmaktadır. En fazla kapasite raporlu firmanın bulunduğu beş sektör sırasıyla “Kahve ve çayın işlenmesi” (120), “Çakıl ve kum ocaklarının faaliyetleri; kil ve kaolin çıkarımı” (20), “Hazır beton imalatı” (16), “Süsleme ve yapı taşları ile kireç taşı, alçı taşı, tebeşir ve kayağantaşı (arduvaz-kayraktaşı) ocakçılığı” (15) ve “Paketleme faaliyetleri” (14),şeklindedir.
TURİZM:
RRize ili, gelen ziyaretçilerini, 4 askeri, 24 dini-kültürel, 85 sivil mimari örneği ve 3 anıt olmak üzere toplam 116 adet taşınmaz kültür varlığı ile ayrıca 3 arkeolojik ve 2 doğal sit alanıyla karşılar. 4 adet turizm merkezi ve 3 adet müzesi bulunmaktadır. 2019 yılındaki ziyaretçi sayısı 134.173’ü yabancı olmak üzere 1.024.010 kişi olarak gerçekleşmiştir. Ancak 2020 yılında covid-19 salgını nedeniyle turist sayısında kayda değer düşüş yaşanmıştır. 2021 yılında 389.939’u yerli, 25.779’u yabancı olmak üzere toplam 415.718 turist Rize’yi ziyaret etmiştir. Rize’de faaliyet gösteren konaklama tesislerinin sayısı 142 olup 3.076 oda ve 6.767 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Rize ilinde 3 adet 5 yıldızlı, 8 adet 3 yıldızlı ve 2 adet 2 yıldızlı otel faaliyet yürütmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yatırım belgesi alan ve yatırım aşamasında bulunan konaklama tesisi sayısı 9’dur. Söz konusu yatırımlarla oda sayısı 498, yatak sayısı 982 adet artırılacaktır.Rize ilinde biri Ayder diğeri Anzer mevkiinde olmak üzere iki adet Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi bulunmaktadır. Yeni yatırım teşvik sistemine göre Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırımları 5’nci bölge teşviklerinden yararlanabileceklerdir.
SANAYİ:
Sanayi işletmelerinin önemli bölümünü ÇAYKUR ve özel sektöre ait çay fabrikaları oluşturmaktadır. Sanayi alanında istihdam edilen 15.490 kişinin 11.783’ü çay sektöründe çalışmaktadır. 2021 yılı itibarıyla sanayi siciline kayıtlı işletmelerin sayısı 445’tir. Rize Organize Sanayi Bölgesi altyapı yatırımlarının 2017 yılında tamamlanmasıyla tesis yatırımları başlamıştır. Tahsisi gerçekleşen 22 parselde kurulacak tesislerle 1.300 kişilik istihdam sağlanacaktır.Rize Merkez ve ilçelerinde 6 adet Küçük Sanayi Sitesi (KSS) Yapı Kooperatifi bulunmaktadır. Buralarda toplam 835 adet işyeri bulunmaktadır.
BANKACILIK:
Rize’de 11 banka ve bunlara ait 45 şube hizmet vermektedir. Şube başına kişi sayısı 7.681’dir. Toplam mevduat 9,13 milyar TL, kredi ise 11,21 milyar TL’dir. Şube başına mevduat 203 milyon TL, şube başına kredi 249 milyon TL’dir. Kredi/mevduat oranı 2021 yılında %122,8 olarak gerçekleşmiş olup TR ortalaması %94,1’dir.
