BÖLGEMİZ

Merkez ile birlikte 6 adet ilçesi, 14 adet belediyesi ve 322 adet köyü bulunan Gümüşhane ilinin nüfusu, 2018 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 162.748 kişidir. Söz konusu nüfusun %49,4’ ünü oluşturan 80.306 kişi il/ilçe merkezlerinde yaşarken, 82.442 (%50,6) kişi belde ve köylerde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu km² başına 25 kişidir. Gümüşhane’de 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma çağındaki nüfus (114.368 kişi), 0-14 yaş grubunda (29.404 kişi), 65 ve daha yukarı yaş grubunda ise (18.973 kişi) bulunmaktadır.

İlin işgücüne katılım oranı % 49,9’dur (Türkiye ortalaması % 50,8). İstihdam oranı %46,3 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK verilerine göre ildeki işsizlik oranı ise %7,2 seviyesindedir (2013 yılı). Aynı dönemde Türkiye ortalaması %9,7’dir. İŞKUR 2017 yılı verilerine göre ilimizde küçük ve orta ölçekli işletmelerde toplam 7.641 kişi istihdam edilmektedir. Kayıtlı işsiz sayısı 3.383’tür.

Gümüşhane’de yer alan okul öncesi, ilköğretim, genel orta öğretim ve mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarının toplam sayısı 202’dir. Söz konusu okullarda toplam 1.661 derslikte 2.031 öğretmen tarafından 28.767 adet öğrenciye eğitim verilmektedir. İldeki okullaşma oranlarına bakıldığında ilköğretim okullaşma oranı % 61, ortaöğretim okullaşma oranı % 57,07’dir. İlde derslik başına düşen öğrenci sayıları bakımından Türkiye ortalamasının altında küçük sınıflarda eğitim verilmektedir.

İlde ayrıca 6 adet Halk Eğitim Merkezi ve bir adet Mesleki Eğitim Merkezi bulunmaktadır. Bu kurumlarda yer alan toplam 28 adet derslikte, 79 öğretmenle 17.115 adet kursiyere kurs verilmiştir.

2008 yılında kurulan üniversitenin Gümüşhane Üniversitesi bünyesinde 2 Enstitüsü, 7 Fakültesi, 1 Yüksekokul, 10 Meslek Yüksekokulu ve 8 Araştırma ve Uygulama Merkezi bulunmaktadır. YÖK’e ait 2017-2018 Öğretim Yılı verilerine göre öğrenci sayısı 18.285 olup toplam 631 adet öğretim elemanı görev yapmaktadır.

İlde 6 adet devlet hastanesi bulunmaktadır. İldeki sağlık kurumlarında toplam 189 adet hekim, 45 adet diş hekimi, 292 hemşire ve 82 ebe görev yapmaktadır. İlde 900 kişiye bir hekim düşmektedir.

Gümüşhane’de 1 adet müze, 9 adet halk kütüphanesi bulunmaktadır. Gümüşhane’de Kültür Merkezi bünyesinde yer alan sahnede gösteriler yapılmakta olup salonlardaki koltuk sayısı toplam 350’e ulaşmıştır. 2018 yılında 62 adet gösteri sahne almış olup söz konusu etkinliklere toplam 14.035 seyirci katılmıştır.

Adını sahip olduğu maden varlığından alan Gümüşhane ili, maden yatakları potansiyeli açısından Doğu Karadeniz Bölgesinin en önemli illerinden olup tespit edilen 22 adet metalik maden ve 17 adet endüstriyel hammadde yatak ve zuhuru mevcuttur. Özellikle altın ve bakır-kurşun-çinko bölgede önemli yataklar oluşturan başlıca metalik madenlerdir. Gümüşhane granitleri ve onlarla temas halindeki kayaçlar, gümüş, bakır, kurşun hatta altın gibi sadece metalik madenler yönünden değil, beril, safir, turmalin, topaz, ametist ve akik gibi değerli taşlar yönünden de zengindir. İlde endüstriyel hammaddeler olarak çimento hammaddeleri, feldispat, kil, kaolen, kireçtaşı ve barit oluşumları bulunmaktadır.

İlde toplam 149.007 hektar tarım arazisi mevcut olup bunun %28,64’ünde tarla tarımı yapılmaktadır. Kullanılmayan tarım arazilerinin oranı %55,93 gibi yüksek bir rakamdır. Gümüşhane ilinde 42.678 ha. alan da tarla bitkileri ekimi yapılmakta olup tarım arazileri içerisindeki oranı ise % 28,64’dür. Gümüşhane ili genelinde endüstri bitkilerinin tarım arazileri içerisindeki payı ekiliş alanı olarak %0,73’tür. Gümüşhane genelinde tarım arazileri içerisinde baklagil tarımının payı %4,97’dir. Hayvansal üretimin gelişmiş olduğu ülkelerde yem bitkileri tarımı, ekili alanların %25-30’unu teşkil ederken bu oran ilimizde %28,56’dır. Türkiye genelinde meyve üretimi yapılan alanlar tarım alanlarının %8,39’unu oluşturmaktadır. Gümüşhane’de ise bu oran %1,13’dür. İlde genel olarak vişne, elma, armut, dut üretimi yapılmaktadır. Son yıllarda ceviz üretimi de yaygınlaşmaya başlamıştır. İlde vişne, elma ve ceviz yetiştiriciliğinin geliştirilmesi için uygun potansiyel vardır. Meyve üretimi daha çok öz tüketime yönelik olarak yapılmaktadır. Türkiye genelinde tarım alanlarının %2,08’inde sebze üretimi yapılırken, Gümüşhane’de sebze tarımı yapılan alan %0,56’da kalmaktadır. Sebze tarımının gelişmesini engelleyen en büyük faktör iklimdir. Ancak, mikro klima özelliği gösteren alanlarda sebze yetiştiriciliği yoğunlaşmıştır. İlin genel konumu, kirlenmemiş yapısı, iklim özellikleri, tarım ilacı kullanımının düşüklüğü, özellikle insan müdahaleleri olmadan doğal olarak yetişen çayır ve mera bitkileri Gümüşhane ilinde önemli bir organik tarım potansiyeli oluşturmaktadır. Gümüşhane, hububat, bakliyat, yem bitkileri, ıtri bitkileri, pestil-köme-dut pekmezi ve balıkçılık alanlarında organik tarım yapmaya elverişlidir.

Gümüşhane, DOKAP illeri arasında mera varlığı açısından en fazla mera alanına sahip olan ildir. 2018 yılı verilere göre ilde 92.901 adet büyük baş 57.065 adet küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Hayvancılık işletmelerinin kaba yem ihtiyacı yılın 8 ayı meralardan ve yem bitkisi ekilişinden karşılanmaktadır. Mera ve yaylaklar organik hayvancılık faaliyetleri için çok uygun olup konvansiyonel hayvancılık yatırımlarını da karşılayabilecek kapasitededir. İl genelinde 2017 yılı içerisinde 94.676 ton süt üretimi gerçekleşmiştir. Gümüşhane ili sahip olduğu akarsu, göl ve barajları ile kültür balıkçılığı açısından da önemli bir potansiyel barındırmakta olup mevcut durumda 37 adet alabalık üretim tesisi yer almaktadır ve üretim kapasiteleri yıllık 4.754 tondur. İlin coğrafi açıdan engebeli yapıya sahip olması bitki örtüsünün, özellikle ballı bitkilerin doğal olarak çok zengin olmasına ve arıcılık faaliyetlerinin gelişmesine imkân tanımaktadır. İlde toplam 150.000 kovan ile 3.000 ton bal üretimi sağlayacak flora bulunmaktadır.

Gümüşhane ili dış ticaret hacmi düşüktür. İlde üretilen ürünler daha çok iç pazara sunulmaktadır. Yapılan ihracatın sektörel ayrıntısına bakıldığında madencilik ve taşocakçılığı ile imalat sektöründen ihracat yapıldığı görülmektedir. Yapılan ihracat 2018 yılında 34 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. İle yapılan ithalat ise 2018 yılında 4 milyon USD olmuştur. İthalatın çoğunluğu tarım ve ormancılık sektöründe olmak üzere imalatla birlikte iki sektörde gerçekleşmiştir.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre 2018 yılında Gümüşhane iline 53,75 milyon TL kamu yatırımı yapılmıştır. En fazla yatırım 20 milyon TL toplam tutar ile tarım ve 15 milyon TL ile enerji alanlarında gerçekleşmiştir. Yapılan diğer yatırımlar sırasıyla ulaşım (10 milyon TL), eğitim (6,75 milyon TL) ve konut (2 milyon TL) alanlarındadır. Gümüşhane’nin özel sektör yatırım konuları incelendiğinde, yatırımların il genelinde daha çok, gıda ürünleri, hazır beton imalatı, çakıl ve kum ocakları faaliyetlerinde yoğunlaştığı görülür. TOBB verilerine göre 2018 yılında 74 adet kapasite raporu almış tesis bulunmaktadır.

Gümüş ve altın madenlerinin zenginliğinden ve tarihi İpek Yolu üzerindeki konumundan dolayı tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olan Gümüşhane, sahip olduğu eşsiz doğal güzellikleri, yer altı oluşumları, önemli mağaraları, 450’ye yakın yaylası, antik kentleri, tabiat parkı alanları, zengin flora ve faunası ile bakir bir turizm potansiyeline sahiptir. Sahip olduğu bu üstünlükler ilde sadece tek bir turizm çeşidini değil birçok farklı turizm çeşidini içerisinde barındıran çok yönlü bir turizm sektörü gerçekleştirebilmesine olanak sağlamaktadır. İlde tarihi, askeri, dini, kültürel, sivil mimari örnekleri ve anıtlar olmak üzere toplam 437 adedin üzerinde tescilli taşınmaz kültür varlığı ve arkeolojik ve doğal sit alanları bulunmaktadır. Ziyaretçi sayısında yıllar içinde istikrarlı bir artış gözlenmekte olup 2018 yılında ildeki turizm destinasyonlarına ziyaretçi sayısı toplam 397.282 kişidir. İlde konaklayan ziyaretçi sayısı 62.119 kişi yerli ve 1.665 kişi yabancı olmak üzere toplam 63.784 kişidir. İldeki özel sektör konaklama tesisleri toplam kapasitesi 25 tesis, 631 oda ve 1317 yataktır. Bunlara ilave olarak ilde toplam 120 oda, 241 yatak kapasiteli 8 adet kamu misafirhanesi bulunmaktadır. İlde faal durumda 5 adet seyahat acentesi bulunmaktadır.

Sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına göre pestil ve köme üretimi ağırlıklı gıda sanayi ile mermer ve taş ocakları işletmeciliğinin toplam %50’lik payla önde gelen sektörler olduğu ilde, sanayi alanında genel olarak henüz gelişmekte olan bir görüntü sergilenmektedir. Başlıca sanayi kolları; gıda ürünleri imalatı, madencilik ve taş ocakçılığı, metal cevherleri madenciliği, diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, ağaç ve ağaç ürünleri (mobilya hariç), mobilya imalatıdır.

İlde 1 adet Organize Sanayi Bölgesi, 1 adet Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır.

Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı toplam 731 şirket (80 anonim, 284 limitet, 367 diğer), Kelkit Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı toplam 560 şirket (38 anonim, 207 limitet, 315 diğer) ve Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğine kayıtlı 7265 üye bulunmaktadır. Gümüşhane ilinde sanayi siciline kayıtlı işletme sayısı 262 adettir. Bunların 116 adedi Merkez ilçede, 62 adedi Kelkit’te bulunmaktadır.

Gümüşhane’de 9 adet banka, 20 adet şubesi ile faaliyet göstermektedir. Şube başına müşteri sayısı 8.508’dir. 2017 yılı verilerine göre toplam mevduat miktarı 729 milyon TL iken, toplam kredi miktarı 1 milyar TL’yi geçmiştir.